औरंगजेबाची कबर तोडायची की जपायची?

औरंगजेब, मुगल साम्राज्याचा सहावा सम्राट, हा भारतीय इतिहासातील एक असा शासक आहे जो आजही चर्चेत असतो. त्याच्या कारकिर्दीत त्याने साम्राज्याचा विस्तार केला, प्रशासकीय सुधारणा आणल्या, पण त्याचबरोबर धार्मिक कट्टरपणा आणि मंदिरांचा विध्वंस यामुळे त्याच्यावर टीकाही झाली. त्याची कबर, जी महाराष्ट्रातील खुलदाबाद येथे आहे, ही एक साधी रचना आहे. पण हा साधेपणा आणि त्यामागचा इतिहास यामुळे एक प्रश्न उभा राहतो—ही औरंगजेबाची कबर तोडायची की जपायची? हा प्रश्न फक्त भावनांचा नाही, तर इतिहास, संस्कृती आणि नैतिकतेचा आहे.

औरंगजेब कोण होता?

औरंगजेबाचा जन्म 3 नोव्हेंबर 1618 रोजी झाला आणि त्याने 1658 मध्ये आपल्या वडिलांना, शहाजहानला, कैद करून गादी मिळवली. त्याचा 49 वर्षांचा काळ म्हणजे मुगल साम्राज्याच्या शिखराचा आणि हळूहळू अधोगतीचा काळ मानला जातो. त्याने दक्षिण भारतात विजापूर आणि गोलकोंडा यांसारख्या राज्यांवर विजय मिळवला, पण त्याचवेळी त्याच्या धार्मिक धोरणांमुळे बंडखोरीही वाढली. मराठ्यांचा उदय हा त्याच्याच काळात झाला, ज्याने पुढे मुगल साम्राज्याला कमकुवत केलं.

शाही थाटमाटाला नकार देत त्याने साधी कबर बांधण्याची इच्छा व्यक्त केली होती. खुलदाबाद येथील ही कबर म्हणजे फक्त एक दगड आणि मातीचा ढिगारा आहे, जो त्याच्या काळातील भव्य मकबऱ्यांपासून वेगळा आहे.

औरंगजेबाचा इतिहास

कबर तोडण्याचे तर्क

काही लोकांचं म्हणणं आहे की औरंगजेबाच्या कबरीमुळे त्याच्या काळातील अन्यायाची आठवण होते. त्याने अनेक मंदिरं तोडली, जझिया कर लादला आणि हिंदू समाजावर अनेक निर्बंध आणले. काशी विश्वनाथ मंदिराचा विध्वंस आणि इतर अनेक धार्मिक स्थळांवर झालेली आक्रमणं यामुळे त्याच्यावर राग आहे. अशा लोकांचं मत आहे की ही कबर म्हणजे  जुलमाचं आणि अत्याचारांचं एक प्रतीक आहे . ती तोडणं म्हणजे इतिहासातील त्या काळ्या पानाला संपवणं.

या विचारात काही तथ्य आहे. ज्या समाजाला त्याच्या धोरणांमुळे त्रास झाला, त्यांच्यासाठी ही कबर एक जखम उघडी ठेवते. त्यांना असं वाटतं की अशा स्मारकांना नष्ट करणं म्हणजे भूतकाळातील चुका सुधारण्याचा मार्ग आहे. पण हा मार्ग खरंच योग्य आहे का?

                              खुलदाबाद येथील औरंगजेबाची कबर

इतिहास हा आपला गुरू आहे. तो आपल्याला चांगलं आणि वाईट दोन्ही शिकवतो. औरंगजेबाची कबर तोडून टाकली, तर आपण त्याच्या काळात काय घडलं, ते का घडलं आणि त्याचे परिणाम काय झाले हे समजण्याचा एक पुरावा नष्ट होईल. ही कबर फक्त औरंगजेबाची नाही, तर त्या काळातील सामाजिक, धार्मिक आणि राजकीय परिस्थितीची साक्ष आहे. ती जपली तर आपण त्यातून शिकू शकतो—कट्टरपणाचे दुष्परिणाम, सत्तेचा दुरुपयोग आणि एकतेचं महत्त्व.

इतिहास मिटवणं म्हणजे भूतकाळाला नाकारणं. आज आपण औरंगजेबाची कबर तोडली, तर उद्या कोणीतरी दुसऱ्या स्मारकाला लक्ष्य करेल. ही साखळी कुठे थांबणार? आणि मग आपण आपल्या पुढच्या पिढीला काय सांगणार की आपण इतिहास विसरलो आणि त्याच चुका पुन्हा केल्या?

सांस्कृतिक आणि नैतिक प्रश्न

ही कबर तोडणं म्हणजे सांस्कृतिक वारशाशी छेडछाड करणं आहे का? औरंगजेब हा मुगल इतिहासाचा एक भाग होता, आणि मुगलांनी भारताला कला, स्थापत्य आणि प्रशासनातही योगदान दिलं. त्याच्या चुका मान्य करताना त्याच्या काळातील इतर पैलूंना नाकारणं योग्य आहे का? आणि मृत्यूनंतर एखाद्याच्या कबरेसारख्या वैयक्तिक जागेला हात लावणं हे नैतिकदृष्ट्या कितपत बरोबर आहे?

मराठ्यांचा दृष्टिकोण

मराठ्यांच्या दृष्टिकोणातून पाहिलं, तर औरंगजेब हा त्यांचा शत्रू होता. छत्रपती शिवाजी महाराज आणि नंतर संभाजी महाराज यांनी त्याच्याविरुद्ध लढा दिला. पण तरीही मराठ्यांनी कधी त्याच्या कबरीला हात लावला नाही. का? कारण त्यांचा लढा स्वराज्यासाठी होता, वैयक्तिक सूडासाठी नाही. ही कबर आजही तिथे आहे, याचा अर्थ मराठ्यांनीही इतिहास जपण्याचं महत्त्व ओळखलं होतं.

आजच्या काळात चर्चा

आज काही गट या कबरीला तोडण्याची मागणी करतात, तर काही ती जपण्याच्या बाजूने आहेत. पण या वादात आपण एक गोष्ट विसरतो—इतिहासाला आपल्या आजच्या भावनांनुसार बदलता येत नाही. तो जसा आहे तसा स्वीकारावा लागतो.

औरंगजेबाची कबर ती तोडणं म्हणजे फक्त भावनिक संतापाला खतपाणी घालणं, पण त्यातून काहीही सकारात्मक मिळणार नाही. ती जपली तर आपण त्या काळाला समजू शकतो, त्यावर चर्चा करू शकतो आणि भविष्यासाठी चांगले निर्णय घेऊ शकतो. इतिहासाशी छेडछाड करणं म्हणजे आपल्या मुळांशी छेडछाड करणं. ही कबर एक धडा आहे—जुलमाचा आणि सत्तेचा. ती आपल्याला सांगते की कट्टरपणा आणि अन्याय कधीच टिकत नाही.

तुमचं काय मत आहे?

हा विषय फक्त औरंगजेबापुरता मर्यादित नाही. तो आपल्या इतिहासाशी आणि भविष्याशी जोडलेला आहे. तुम्हाला काय वाटतं? ही कबर तोडायची की जपायची? ती तोडल्याने आपण भूतकाळ सुधारू शकतो का, की ती जपून आपण भविष्य सुधारू शकतो? तुमचे विचार मला नक्की कळवा. इतिहासावर चर्चा करणं म्हणजे आपल्या आजचं आणि उद्याचं चिंतन करणं आहे.