तब्बल नऊ महिन्यांनंतर पृथ्वीवर परतली Sunita Williams.
तब्बल नऊ महिन्यांनंतर पृथ्वीवर परतली Sunita Williams. 62 तास 9 मिनिटे अंतराळ स्थानकाच्या बाहेर काम करून महिलांमध्ये सर्वाधिक वेळा स्पेसवॉक करणाऱ्या अंतराळवीरांचा विक्रम सुनीता विल्यम्स यांनी कायम ठेवला.तब्बल नऊ महिन्यांनंतर पृथ्वीवर परतली कशी Sunita Williams आणि हा विक्रम कसा घडला, ते आपण विस्तृतपणे जाणून घेऊया.
-
२०२४–२५ चे ९ महिन्यांचे ऐतिहासिक मिशन
-
प्रारंभिक जीवन आणि कुटुंब
-
शिक्षण आणि सैन्य कारकीर्द
-
नासा आणि अंतराळ प्रवास
-
पुरस्कार आणि सन्मान
तब्बल नऊ महिन्यांनंतर पृथ्वीवर परतली कशी Sunita Williams?
२०२४–२५ चे ९ महिन्यांचे ऐतिहासिक मिशन
सुनीता विल्यम्स आणि त्यांचे सहकारी बुच विल्मोर यांनी 5 जून 2024 रोजी आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावर (ISS) आठ दिवसांच्या मिशनसाठी प्रस्थान केले होते. मात्र, बोईंग स्टारलायनर यानातील तांत्रिक अडचणींमुळे त्यांची पृथ्वीवर परतण्याची प्रक्रिया वारंवार विलंबित झाली. त्यामुळे त्यांना तब्बल 9 महिने अंतराळात राहावे लागले.
या वाढीव मुक्कामादरम्यान, सुनीता विल्यम्स आणि बुच विल्मोर यांनी ISS वर अनेक महत्त्वपूर्ण जबाबदाऱ्या पार पाडल्या. त्यांनी स्थानकाच्या देखभाल आणि सुधारणा कार्यात सहभाग घेतला, ज्यामध्ये जुन्या उपकरणांचे नूतनीकरण आणि विविध यंत्रणांची स्वच्छता यांचा समावेश होता. तसेच, त्यांनी 150 हून अधिक वैज्ञानिक प्रयोग यशस्वीरीत्या पूर्ण केले. यामध्ये गुरुत्वाकर्षणाचा द्रव पदार्थांवर होणारा परिणाम, नव्या ऊर्जा प्रणालींचा विकास आणि अंतराळात पोषक तत्त्वांची निर्मिती करण्यासाठी बायोन्यूट्रियंट्स प्रकल्पावर संशोधन यांसारख्या उपक्रमांचा समावेश होता.
विशेष म्हणजे, 16 जानेवारी 2025 रोजी सुनीता विल्यम्स यांनी त्यांच्या सहकारी निक हेग यांच्यासोबत स्पेसवॉक (अंतराळ चाला) केली. त्यांनी न्यूट्रॉन स्टार इंटीरियर कंपोजिशन एक्सप्लोरर (NICER) एक्स–रे टेलिस्कोपच्या दुरुस्तीचे कार्य पार पाडले. त्यांनी आतापर्यंत एकूण 9 वेळा स्पेसवॉक पूर्ण केली असून, 62 तास 9 मिनिटे अंतराळ स्थानकाच्या बाहेर काम केले आहे. त्यामुळे महिलांमध्ये सर्वाधिक वेळा स्पेसवॉक करणाऱ्या अंतराळवीरांचा विक्रम त्यांनी कायम ठेवला आहे.
अखेर, 19 मार्च 2025 रोजी, सुनीता विल्यम्स आणि बुच विल्मोर इतर दोन अंतराळवीरांसह सुरक्षितपणे पृथ्वीवर परतले. 9 महिन्यांच्या प्रदीर्घ आणि महत्त्वपूर्ण अंतराळ प्रवासानंतर त्यांचा हा अविस्मरणीय अनुभव संपन्न झाला.
या ९ महिन्यांच्या ऐतिहासिक अंतराळातील मिशनचे यशस्वीरीत्या पूर्ण होण्याबद्दल आपण जाणून घेतलेच पण त्यासोबतच त्यांचं प्रारंभिक जीवन, शिक्षण, अंतराळ मिशन आणि पुरस्कारांबद्दलही जाणून घेऊया.
प्रारंभिक जीवन आणि कुटुंब
सुनीता विल्यम्स यांचा जन्म १९ सप्टेंबर १९६५ रोजी युक्लिड, ओहायो, अमेरिका येथे झाला. त्यांचे संपूर्ण नाव सुनीता लिन विल्यम्स असे आहे. त्यांचे वडील दीपक पंड्या हे भारतीय वंशाचे होते आणि मूळचे गुजरात मधील होते, तर त्यांची आई बॉनी पंड्या ह्या स्लोव्हेनियन वंशाच्या होत्या. त्यांच्या वडिलांचा मेंदूच्या संशोधनात (न्यूरोसायन्स) मोठा अभ्यास होता. सुनीता यांनी नीडहॅम, मॅसॅच्युसेट्स येथे आपले संपूर्ण बालपण घालवले. त्यांना एक मोठा भाऊ आणि सुद्धा बहीण आहे.
शिक्षण आणि सैन्य कारकीर्द
सुनीता विल्यम्स यांचे शालेय शिक्षण “नीडहॅम हायस्कूल” येथे झाले. त्यानंतर, त्यांनी १९८७ मध्ये युनायटेड स्टेट्स नेव्हल अकादमी (U.S. Naval Academy) मधून भौतिकशास्त्र आणि अभियांत्रिकी पदवी मिळवली.
शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, त्या अमेरिकन नेव्हीत (U.S. Navy) पायलट म्हणून भरती झाल्या. त्यांना १९८९ मध्ये नेव्हल एविएटर (नौदल वैमानिक) पदवी मिळाली. त्यांनी हेलिकॉप्टर पायलट म्हणून सेवेत प्रवेश केला आणि युद्धनौका आणि संशोधन मोहिमांमध्ये भाग घेतला.
नासा आणि अंतराळ प्रवास
सुनीता विल्यम्स यांनी १९९८ मध्ये नासा (NASA) मध्ये अंतराळवीर म्हणून निवड झाली. त्यानंतर त्यांनी कठोर प्रशिक्षण घेतले आणि २००६ मध्ये त्यांचे पहिले अंतराळ मिशन सुरू झाले.
पहिले मिशन (Expedition 14/15 – २००६–०७)
डिसेंबर २००६ मध्ये STS-116 अंतर्गत त्या आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावर (ISS) पोहोचल्या. त्यांनी तब्बल १९५ दिवस अंतराळात घालवले, जोपर्यंत तोपर्यंत एका महिलेसाठी सर्वाधिक काळ अंतराळात राहण्याचा विक्रम होता. त्यांनी ४ वेळा स्पेसवॉक (अंतराळ चाला) केली, एकूण २९ तास १७ मिनिटे बाहेर राहिल्या.
दुसरे मिशन (Expedition 32/33 – २०१२)
जुलै २०१२ मध्ये त्यांनी दुसऱ्यांदा ISS वर प्रवास केला. त्यांनी ३२ तास ३६ मिनिटांचा स्पेसवॉक पूर्ण केला आणि एकूण ५०० दिवसांहून अधिक काळ अंतराळात राहण्याचा विक्रम प्रस्थापित केला.
त्या ISS च्या पहिल्या भारतीय वंशाच्या कमांडर (संस्थापन प्रमुख) बनल्या.
पुरस्कार आणि सन्मान
सुनीता विल्यम्स यांना त्यांच्या अतुलनीय कामगिरीबद्दल अनेक पुरस्कार मिळाले आहेत,
त्यामध्ये –
पद्मभूषण (भारताचा तिसऱ्या क्रमांकाचा सर्वोच्च नागरी सन्मान)
काँग्रेसनल स्पेस मेडल ऑफ ऑनर (अमेरिकेचा सर्वोच्च अंतराळ सन्मान)
नेव्ही कमेंडेशन मेडल आणि अनेक सैन्य पुरस्कार